Ĉu Monato estas aboninda?

Unu el la plej gravaj revuoj en Esperantujo estas “Monato”, la ĉiumonata internacia gazeto pri politiko, socio kaj kulturo. Ĝi celas diskuti la gravajn temojn ĉirkaŭ la mondo el loka vidpunkto, ĉar ĉiu korespondanto raportas pri sia propra lando. Alia grava regulo por la gazeto – ĝi estas “per” Esperanto ne “pri” Esperanto. Esperantujo jam havas sufiĉe da gazetoj kun movada informo, indas ankaŭ diskuti aliajn temojn.

Sed ĉu Monato estas bona gazeto? Ĉu ĝi estas leginda, ĉu ĝi donas valoran informon pri la mondo? La ideo de internacia socia kultura revuo certe estas bona, sed ĉu la realeco plenumas la potencialon? Ofte esperantistoj subtenas projekton nur ĉar ĝi estas en Esperanto kaj ne atentas pri la kvalito. Mi tute konsentas ke Esperantujo bezonas internacian novaĵan gazeton en nia lingvo, sed ĉu la artikoloj estas bonverkitaj? Se Monato uzus alian lingvon, ĉu oni ankoraŭ legus ĝin? Aliavorte, ĉu indas aboni al Monato?

Kiam mi unue aŭdis pri Monato, mi pensis ke ĝi estas bonega ideo kaj mi tuj abonis. Mi legis ĉiun artikolon kaj eĉ sendis kelkajn artikolojn pri mia lando al ĝi. Sed iom post iom, mi perdis intereson. Mi ofte lasis la numeron sur mia tablo por semajnoj ĝis mi legis ĝin kaj finfine mi ne renovigis mian abonon post la fino de la jaro. Je la tempo, mi ne sciis kial. Mi certas ke kelkaj homoj ne ŝatos ĉi tiun artikolon, sed mi verkis ĝin por klarigi kial mi ne plu estas abonanto. Esence, mi serĉas la vortojn por malkovri kial mi perdis mian ŝaton de la gazeto kaj eble aliaj homoj sentas sammaniere. Eble la redaktoroj de Monato povos lerni ion kiu helpos ilin (verkantoj malofte aŭdas de siaj legantoj do ili ofte ne scias kiun la legantoj ŝatas kaj malŝatas). Mi ne verkas por instigi homojn malaboni, sed por montri mian personan sperton. Do, mi ne verkas la artikolon por ataki kaj detrui, sed por eltrovi kiel Monato povas pliboniĝi.

Komence, mi diru ke la aspekto de la gazeto estas bela kaj profesia. Ofte esperantaĵo povas aspekti malprofesia, sed Monato aspektas tiel oficiala kiel seriozaj kaj popularaj revuoj en aliaj lingvoj. La gazeto enhavas buntkolorajn fotojn kaj la paĝoj estas brilaj kaj glaceaj. Sed kelkfoje oni atentas pli pri la fotoj ol la vortoj, kaj mi vidis kelkajn paĝojn kie la foto kaj titolo de la artikolo estis 80% de la paĝo kaj la artikolo mem enhavas malmultajn frazojn.

Kiel ĉiuj gazetoj kiuj diskutas multajn temojn el multaj vidpunktoj, la kvalito de la artikoloj varias laŭ la monato (kaj laŭ la persona opinio de la leganto). Iuj certe estas interesaj sed ofte ili povas esti tedaj kaj diskuti nur banalajn temojn. Ekzemple, kutima temo estas artikolo pri nova trajno en iu urbo aŭ ke diplomato el iu lando renkontis alian diplomaton kaj ambaŭ deklaris ke amikeco inter la du landoj estas dezirindaj. Mi ofte rimarkis ke la artikoloj en la unua duono de la gazeto estas tedaj kaj banalaj, sed tiuj en la dua duono estas pli profundaj kaj interesaj.

La gazeto tute dependas je la korespondantoj, ĝi povas eldoni nur la artikolojn kiujn ili sendas, kaj ili nur sendas tiujn kiuj interesas al ili. Sed tiu signifas ke malvasta grupo de korespondantoj kaŭzas malvastan temon de artikoloj. Kvankam Monato celas esti tutmonda revuo, la plejparto de la korespondantoj venas el Eŭropo kaj kutime ĉirkaŭ 80% aŭ pli, de la artikoloj temas pri Eŭropo. Oni malmulte aŭdas la voĉojn de virinoj kaj malofte vidas artikolojn pri virinaj temoj.

Fakte grava problemo estas ke preskaŭ ĉiuj korespondantoj estas maljunaj viroj (ĉiu artikolo montras foton de la aŭtoro, plena kapo da hararo malofte videblas). Pro tio, la artikoloj ofte temas pri aferoj kiuj gravas al maljunuloj kaj mi ne povas kalkuli kiom da artikoloj mi legis pri pensioj kaj emeriteco. La tono ofte estas sopiro por estinta tempo kaj malkomforta kun la ŝanĝoj de la moderna mondo. Ofte estas plendoj pri junuloj, principe tiuj kiuj ne respektas maljunulojn. Kaj sociaj temoj kiuj gravas al junuloj estas malofte eldonitaj.

Eble indas kompari Monaton kaj Kontakton, la gazeto de TEJO. Ankaŭ Kontakto estas socia-kultura revuo, kun nur malmulte pri la movado sed pli da politiko kaj malpli da novaĵo. Sed la etosoj estas tre malsamaj inter la du revuoj. Kontakto estas multe pli freŝa kaj vigla, ĝi pli emas diskuti aktualajn kaj polemikajn temojn. La artikoloj estas pli densaj kun multe pli da detaloj. Estas pli da varieco, kun intervjuoj, diskutoj pri ludoj kaj blogoj kun ĝenerala babilado, entute ĝi estas pli amuza.

Do, Monato diskutas politikon, sed ĉu la kvalito de la diskuto estas alta? Eble oni diru ke ne eblas juĝi opinion ĉar tiu estas subjektiva. Sed iu devas redakti la artikolojn kaj oni ne eldonas ĉiun artikolon sendita al la gazeto. Ĉu la opiniaj artikoloj estas bonkvalitaj? Antaŭ du jaroj, mi estis ŝokita kiam mi legis dupaĝan artikolon en Monato kiu asertis ke Obama murdis homon. Mi komentis pri tiu en fejsbuko kaj Libera Folio eĉ aperigis artikolon pri la afero. La redaktoro defende diris ke oni ne cenzuru opiniojn, sed neniu ĵurnalo eldonu mensogojn.

Bedaŭrinde, la sama aŭtoro, Alexander Gofen, denove verkis artikolon kiu aperis en la marto 2019 numero kaj ĝi estas eĉ pli malbona. La artikolaĉo estas plene je mensogoj, konspiraj teorioj kaj malamo kontraŭ islamanoj. La temo esence estis ke islamanoj invadas Eŭropon kaj anstataŭigos la denaskajn eŭropanojn. Li uzis la frazojn de blankulaj naciistoj kiel la senbaza aserto ke blankuloj ne plu havas sian propran landon. Li diris ke la UN “re-populumas proprajn landojn per fremduloj: ne per iuj benignaj fremduloj, sed per plejeble malignaj malamikaj kaj agresemaj fremduloj – islamanoj” kaj pro tio okazos neevitebla nova eŭropa milito. Li plendis pri “komisaroj de tutmondeco” kaj asertis ke Eŭropo iras al “demografia sinmortigo” ĉar la homoj perdis siajn tradiciajn familiajn kaj kristanajn valorojn kaj preferas “malĉastecon”. Li plendas ke “Islamanoj fuĝas al kristanaj landoj sen ajna intenco iĝi kristanoj, sed kun la intenco islamigi la akceptantajn landojn“, sen iu ajn pruvo kaj kvazaŭ eŭropo devu esti nur por kristanoj. Aliaj citaĵoj:

– “La islamaj “rifuĝintoj” ofte kondutas kiel perfortuloj, kiuj venis por liveri la akceptantojn landojn al la Domo de Islamo – kaj por havi la senpagajn bonaĵojn, kiujn ili konsideras “imposto” (ĵizzaja) je “malfideluloj”. Ĉu tio estas rifuĝado?”

– [Pri Islamanoj] “nur eta parto de ili volas kaj kapablas labori en la moderna mondo, sed plimulto suĉas la stulte malavaran socian helpon, ruinigante la ekonomion.”

Laŭ la etika kodo de Monato, la unua principo estas “respekto al la vero estas la plej alta principo de ĵurnalismo”. Sed evidente Monato eldonas mensogojn se oni nomas ilin “opinio”. Kial oni publikigis tiun rasistan kaj malaman artikolon? Kiu pensis ke tiu estis eldoninda? Tiu veneno similas al la ideoj de Anders Breivik, do kiu kaj kia gazeto volus aperigi ĝin?

Do, ĉu Monato estas aboninda? Malfacila demando sen klara respondo. Iuj certe ŝatas la gazeton kaj ĝuas ĝian enhavon. Sed miaopinie, la kvalito ofte estas malalta. Ĝi estas kvazaŭ la Universala Kongreso de esperantaj gazetoj, la etoso estas maljuna kun manko de rilateco al junuloj. La korespondantaro certe bezonas pli da diverseco, laŭ lando, aĝo kaj genro. La novaĵaj artikoloj ofte estas nelegindaj kaj mi malestimas la kvaliton de la opiniaj artikoloj. Evidente, la redaktoroj akceptas mensogojn se oni nomas tiujn “opiniojn”. Mi nek rekomendas, nek malrekomendas aboni al Monato ĉar la decido temas pri persona gusto. Sed mi mem ne plu estas abonanto.